Ratusz
Wzniesiony w II poł. XIV w. Pierwotną budowlę w kształcie wieży rozbudowano w XV w. uzyskując plan wydłużonego prostokąta. W XVI w. Ratuszowi nadano cechy renesansowe budując attykę, która jest zarazem jedną z najpiękniejszych attyk ratuszowych w Polsce. Ratusz kilkakrotnie był trawiony przez pożary. Na uwagę zasługuje zegar słoneczny umieszczony na południowej elewacji, odtworzony w 1958 r. przez Tadeusz Przypkowskiego. W piwnicach, znajdowała się niegdyś siedziba kata sandomierskiego i więzienie. Obecnie na piętrze usytuowane są sale Rady Miasta i Sala Ślubów.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Rynek Starego Miasta Sandomierza
Główny sandomierski plac o całkiem sporych wymiarach, który zachwyca pięknymi kamieniczkami, przyjazną atmosferą i stojącym w centralnym punkcie, nietypowym Ratuszem. Kamienice mieszczańskie wznoszone od XV w. zachowały w swoich murach wiele cennych detali architektonicznych, świadczących o bogatej przeszłości historycznej tych budynków.
Na szczególną uwagę zasługują:
- Kamienica zwana konwiktem Boboli w XVII w. pełniła rolę konwiktu dla młodzieży kształcącej się w Colegium Gostomianum.
- Kamienica zwana Kamienicą Oleśnickich, zachowała pierwotny układ przestrzenny. Tutaj w 1570 roku przedstawiciele polskich luteran, kalwinów i braci czeskich zawarli "zgodę" i opracowali obowiązujący katechizm. Z dziedzińca - wejście do Podziemnej Trasy Turystycznej.
- Kamienica zwana domem Mikołaja Gomółki wybitnego kompozytora polskiego doby renesansu.
- Kamienica "Pod Ciżemką", w XVI w. własność piwowara Węgra Lazarczyka.
Źródło: www.sandomierz.pl; www.e-sandomierz.pl
Podziemna Trasa Turystyczna
To system dawnych XIV/XV wiecznych starych piwnic, w których kupcy składowali swoje towary. Utworzona została dzięki połączeniu dawnych piwnic i składów podziemnych. Trasa prowadzi pod ośmioma kamienicami. Najgłębsze wyrobiska sięgają 12 m pod płytą Rynku, a długość chodników wynosi łącznie 470 m. Sandomierskie lochy owiane są legendą. Drążone przez wieki pod miastem korytarze i komory z racji ich obronnego i gospodarczego charakteru, otoczone były tajemnicą. Najsłynniejsza legenda opowiadająca o Podziemnej Trasie Turystycznej mówi o Halinie Krępiance, która została zasypana wraz z Tatarami w tajemnych korytarzach. Pełną legendę można usłyszeć podczas zwiedzania.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Brama Opatowska
Jest jedną z czterech bram wchodzących w skład kompleksu murów obronnych Sandomierza. Wzniesiona przez króla Kazimierza Wielkiego około 1362 roku. Do bramy przylegają pozostałości murów obronnych po obu jej stronach. W XVI w. zwieńczono ją renesansową attyką, która zabezpieczała dachy domów przed ostrzałem nieprzyjaciela. Wjazd przez bramę zamykano wówczas od góry broną, czyli mocną kratą z bali dębowych okutą żelazem, zachowaną do dziś na ścianie północnej. W latach 1928-1929 Brama Opatowska została pokryta żelbetonowym stropem i udostępniona zwiedzającym. Obecnie turyści mogą wejść na sam szczyt i podziwiać przepiękną panoramę miasta i okolicy z tarasu widokowego.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Ucho Igielne
Jedyna zachowana furta, spośród dwóch niegdyś istniejących w systemie murów obronnych Sandomierza. Z furty korzystali dawniej bracia z dwóch zakonów dominikańskich, jednego położonego poza murami miasta i drugiego wewnątrz murów obronnych. Trasa wiodąca przez Ucho Igielne prowadzi do wąwozu Świętojakubskiego, kościoła św. Jakuba, a następnie brukowaną uliczką do kościoła św. Pawła i wąwozu Królowej Jadwigi.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Foto: Ewa Sierokosz
Zamek Królewski
Murowany, wzniesiony w XIV w. z fundacji króla Kazimierza Wielkiego na miejscu dawnego grodu książęcego, otoczonego fosą i drewniano-ziemnym wałem oraz systemem zasieków ze skośnie wbitych pali. Wieża południowo-zachodnia, która króluje nad ulicą Zamkową została wybudowana w 1480 r. W 1525 r. zamek przekształcony został na rezydencję renesansową według projektu Benedykta zwanego "Sandomierzaninem". Zamek był jeszcze wielokrotnie przebudowywany z udziałem wybitnego architekta i rzeźbiarza Santi Gucciego, niestety wysadzony przez Szwedów w 1656 r. Ocalało jedynie skrzydło zachodnie, które odbudowano z inicjatywy Jana III Sobieskiego w latach 80-tych XVII w. Powstał wówczas korpus zamkowy typu pałacowego. Na dziedzińcu zamkowym otoczonym półkoliście biegnacym murem zachowała się stara studnia, a pod powierzchnią fundamenty dawnego, kazimierzowskiego zamku. Obecnie zamek jest siedzibą Muzeum Okręgowego.
Źródło: www.e-sandomierz.pl; www.sandomierz.pl
Foto: Ewa Sierokosz
Bazylika katedralna
P.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny — gotycka świątynia, wzniesiona z fundacji Kazimierza Wielkiego w latach 1360-1382 w miejscu wcześniejszego kościoła. W połowie XV w. dobudowano kaplicę mansjonarzy z zakrystią. Podczas pożaru w roku 1656 zniszczeniu uległ dach, szczyty zachodnie i znaczna część sklepienia prezbiterium. W latach 1670-1674 przebudowano fasadę zachodnią w stylu barokowym oraz dobudowano kruchtę z kolumnowym portalem. Świątynia została uszkodzona w czasie wojen napoleońskich w 1809 r. W II połowie XIX w. kościół regotycyzowano. Zachował się barokowy i rokokowy wystrój wnętrza oraz bizantyjsko - ruskie freski w prezbiterium datowane na I poł. XV w.ieku, ufundowane przez Władysława Jagiełłę, który wielokrotnie gościł w Sandomierzu. W kaplicy mansjonarskiej polichromia rokokowa wykonana w latach 1770-1775 r. przez Bartłomieja Gołębiowskiego i Mateusza Rejchana. Ołtarze z rzeźbami z 1770-1773 r. autorstwa Macieja Polejowskiego. Dzwonnica późnobarokowa wzniesiona w latach 1737-1743 r. W skarbcu katedralnym przechowywane są cenne, historyczne pamiątki.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Dom Długosza
Jeden z trzech najlepiej zachowanych, gotyckich domów mieszkalnych w Polsce. Wzniesiony z fundacji znanego historyka Jana Długosza w 1476 r. przez mistrza Jana z Krakowa. Służył niegdyś księżom mansjonarzom i wikariuszom katedry sandomierskiej. Przebudowany w II poł. XVII w. W latach 1934-1935 gruntownie odrestaurowany dla potrzeb Muzeum Diecezjalnego (przeprowadzono wówczas m.in. rekonstrukcję szczytów). Jest przykładem wolnostojącej kamienicy poza zabudowaniami rynku z charakterystycznym, dwuspadowym dachem i kamiennymi obramowaniami okiennymi. Obecnie Muzeum Diecezjalne posiada bardzo cenne zbiory z dziedziny malarstwa, rzeźby sakralnej, tkaniny, drobnej plastyki, a także kolekcje archeologiczne, numizmatyczne, kolekcje mebli, ceramiki oraz elementy wystroju architektonicznego.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Wąwóz Królowej Jadwigi
Rozdziela wzgórza Świętojakubskie i Świętopawelskie. Jest najpiękniejszym wąwozem spośród wszystkich lessowych wąwozów sandomierskich. Strome ściany tego blisko półkilometrowego jaru sięgają do 10 m wysokości. Zbocza wąwozu i jego korona porośnięte są gęsto drzewami i krzewami.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Foto: Ewa Sierokosz
Kościół św. Jakuba
Oraz dominikański zespół klasztorny - wzniesiony z cegły w kilku etapach w XIII wieku. W XIV wieku dobudowano dzwonnicę i zachodnie skrzydło klasztoru. Późnoromański kościół św. Jakuba Apostoła jest jednym z najstarszych i najcenniejszych kościołów w Polsce. Na początku XV w. gruntownie odrestaurowany po zniszczeniach jakich doznał w czasie najazdu Litwinów i pożaru w poprzednim stuleciu. W XVII w. świątynię przebudowano, dobudowano kaplicę Męczenników Sandomierskich. W 1864 r. nastąpiła kasata klasztoru. W latach 70-tych XIX w. rozpoczęto prace restauracyjne, po pożarze w 1905 r., który strawił ołtarz główny i część prezbiterium. Przeprowadzono gruntowną rekonstrukcję kościoła. Budowli przywrócono romański charakter. Kościół został uszkodzony podczas II wojny światowej, a kolejna restauracja miała miejsce dopiero na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Na szczególną uwagę zasługuje bogato zdobiony północny portal z XIII w., który przetrwał do naszych czasów w stanie prawie niezmienionym. W prezbiterium kościoła znajduje się barokowy sarkofag księżnej Adelajdy, wykonany w 1676 r. z jednego kloca drzewa dębowego. Wczesnogotycka dzwonnica pochodzi z XIII/XIV w. Z budynków klasztornych do czasów dzisiejszych zachowała się tylko część skrzydła wschodniego.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Kościół św. Pawła
Kościół Nawrócenia św. Pawła — gotycki, wzniesiony w latach 1426-1434 w miejscu pierwotnie drewnianego kościoła pochodzacego z 1226 r. Rozbudowany i przebudowany w XVII i XVIII w. z wczesnobarokowym i barokowym wystrojem wnętrza. Tuż przy kościele późnobarokowa dzwonnica z I poł. XVIII w. oraz cmentarzu parafialnym z grobem Tekli Nekanda — Trepki, ciotki Stefana Żeromskiego.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
foto: Ewa Sierokosz
Kościół św. Józefa
Poreformacki zespół klasztorny — barokowy, wzniesiony w latach 1679-1789, przebudowany w latach 1809-1823. Od strony - budynki dawnego klasztoru zakonu reformatów przebudowanego w XIX-XX w. Od strony zachodniej zachował się dziedziniec otoczony murem z kapliczkami, Stacjami Męki Pańskiej, z II poł. XVIII w. W podziemnej krypcie trumna z dobrze zachowanymi zwłokami zmarłej w 1698 r. Teresy Morsztynówny.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Kościół św. Michała
I zespół dawnego klasztoru Benedyktynek - barokowy, zbudowany w latach 1686-1692 wg projektu Jana Michała Linka, częściowo przekształcony w latach 1757-1769. Na szczególną uwagę zasługuje drewniana, barokowa ambona wsparta na drzewie genealogicznym zakonu benedyktynów, wykonana przez Mateusza Roskwitowicza pod koniec XVII w. Budynki klasztorne wznoszono etapami. Skrzydła południowe i zachodnie wzniesiono w XVII w., a następnie przebudowano w połowie XVIII w. W tym samym czasie powstała również późnobarokowa dzwonnica, budynek furty, zewnętrzna kazalnica i domek kapelana między dzwonnicą a kościołem wzniesione wg projektu ks. Józefa Karsznickiego. Skrzydło północne pochodzi z początku XX w.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Kościół św. Ducha
Pierwotnie drewniany, wzniesiony w XIII w. przez kasztelana krakowskiego Żegotę łącznie z zabudowaniami szpitala — znajduje się nieopodal Bramy Opatowskiej. Przebudowany w stylu gotyckim w XV wieku, następnie w stylu barokowym w II poł. XVII w. uzyskał ostatecznie klasycystyczną fasadę w 1829 r. Najcenniejsza w kościele jest XVI-wieczna figura Chrystusa Frasobliwego (obecnie w bocznej kaplicy). Budynki dawnego szpitala pochodzą z XIX w.
Źródło: www.e-sandomierz.pl
Foto: Ewa Sierokosz
Dzwonnica katedralna
Przy ul. Katedralnej, barokowa z XVIII w. z okazałym kamiennym portalem. Według średniowiecznego zwyczaju dla upamiętnienia poległych pod Warną, codziennie wieczorem o godz. 21.00 rozlega się dziewięciokrotne uderzenie dzwonu.
Źródło: www.sandomierz.pl
Dawna Synagoga
Powstała na przestrzeni XVII/XVIII w. Sandomierska gmina żydowska należała w średniowieczu do największych i najważniejszych w Małopolsce. Budynek wzniesiono w XVII w., a w XVIII w. dobudowano od północy dom kahału. Obecnie mieści się tu Oddział Archiwum Państwowego. W jego zbiorach znajdują się akta miasta Sandomierza od XVI w. oraz bogate zbiory archiwaliów z XIX w., obejmujące obszar całego województwa. Obok synagogi, nad skarpą zachował się odcinek muru obronnego z pozostałością baszty.
Źródło: www.sandomierz.pl
Rejs statkiem po Wiśle
Podczas rejsu odsłania się przed Państwem panorama Sandomierza - miasta położonego na wysokiej skarpie. Widok ten zachwyca i jest inspiracją malarzy i poetów. Urzekają strzeliste wieże kościołów i majestatyczna bryła Collegium Gostomianum (dostępny w sezonie turystycznym V-IX).
Źródło: www.pttk-sandomierz.pl
Foto: Ewa Sierokosz
Malownicza trasa rowerowa
Szlak niebieski z serii “Sandomierskie Krajobrazy” - trasa ok. 24 km prowadzi ze Starego Miasta w kierunku ulicy Kwiatkowskiego i wsi Rzeczyca, a następnie przez Kichary Nowe, Dwikozy, Kamień Nowy w Góry Pieprzowe.
Atrakcje turystyczne na szlaku: Kichary Nowe - na skrzyżowaniu polnych dróg kapliczka z XVII wieku, ruiny baszty — pozostałości po folwarku sióstr Benedyktynek z XVII w.; Góry Pieprzowe - rezerwat geologiczno-przyrodniczy, najwyższe wzniesienie 201 m n.p.m.
Szlak niezwykle malowniczy i urozmaicony krajobrazowo. Większość dróg polnych.
Źródło: www.sandomierskie.com
Zwiedzanie Sandomierza z przewodnikiem
Wycieczka z przewodnikiem śladem najważniejszych i najcenniejszych zabytków królewskiego Sandomierza. W programie standardowej wycieczki m.in.: spacer po rynku Starego Miasta, wspinaczka na jedyną, zachowaną po dziś dzień bramę wjazdową do miasta, zwaną Bramą Opatowską, z malowniczym widokiem Starówki i okolicy, zwiedzanie Katedry, romańskiego kościoła św. Jakuba i Podziemnej Trasy Turystycznej.
Czas trwania – ok. 4 godz. Kolejność i liczba zwiedzanych zabytków może ulec zmianie na Państwa życzenie.
